Page 9 - กศน.อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ ( Best Practice )

๖. การต่อเส้นยืน
การต่อเส้นยืนคือการน าเส้นไหมเส้นยืนมาผูกต่อกับเส้นด้ายในซี่ฟันหวีโดยท าการต่อที่ละเส้นจนหมด
จ านวนเส้นยืน เช่น หากหน้ากว้างของผ้าเท่ากับ ๒๒ หลบ ก็จะต้องท าการต่อเส้นยืนเท่ากับ ๑,๗๖๐ เส้น เป็น
ี่
ั
ต้น เมื่อต่อเส้นไหมเข้ากบเส้นไหมทอยู่ในซี่ฟันหวี่เรียบร้อยแล้ว ก็ให้ท าการม้วนเส้นยืนด้วยแผ่นไม้ พร้อมทั้ง
การจัดเรียงระเบียบของเส้นไหมตามช่องฟันฟืมให้เป็นระเบียบเรียบร้อย จากนั้น ก็ท าไปติดตั้งเข้ากับหูกทอผ้า
ื่
หรือกี่ทอผ้า เพอการเก็บเขาลายหรือตะกอต่อไป ก่อนท าการทอผ้าจะต้องใช้แปรงจุ่มน้ าแป้งทาเคลือบเส้นยืน
่
ที่อยู่ในกี่กอน เพอท าให้เส้นกลม มีความแข็งแรง เส้นไหมไม่แตกเป็นขนเนื่องจากกระทบกับช่องฟันฟืมเวลา
ื่
ทอผ้า

๗. การเตรียมเส้นพุ่งที่ท าการย้อมสีต่างๆ

การเตรียมน้ าย้อมสีเส้นไหม โดยทั่วไปผ้าแพรวาโบราณจะมีจ านวนสีหลากหลายสีในแต่ละลายหลัก ซึ่งสี
ที่นิยมใช้กันมากก็จะเป็นสีเข้ม เช่น สีเหลือง สีน้ าเงินเข้ม สีเขียว สีแดง เป็นต้น ซึ่งแต่ละสีก็จะได้มาจาก

ชิ้นส่วนของพืชและสัตว์ ดังนี้

(๑) สีเหลือง เป็นสีที่ได้มาจากแก่นเข วิธีการเตรียม คือ น าแก่นเขมาท าให้เป็นชิ้นเล็กๆก่อนท าการต้มกับน้ า
การต้มให้ต้มเดือดนานประมาณ ๑-๑.๓๐ ชั่วโมง จากนั้นก็ให้ท าการกรองด้วยผ้าบางเพอแยกส่วนของน้ าย้อม
ื่
สีกับกากเหลือของแก่นเขออกจากกัน น าเส้นไหมเส้นพุ่งที่ต้องการย้อมสีเหลืองมาท าการย้อม โดยเริ่มต้นการ
ุ
ย้อมโดยวิธีย้อมเย็นเพื่อให้การซึมเข้าของสีสม่ าเสมอ จากนั้นจึงใช้ความร้อนในการเพิ่มอณหภูมิประมาณ ๙๐-

๙๕ องศาเซลเซียส ย้อมนานประมาณ ๓๐ นาที จากนั้นน าเส้นไหมที่ย้อมเสร็จแล้วมาทาการล้างด้วยน้ า ๒-๓
ครั้ง เพื่อล้างสีส่วนเกินออกให้หมด ซึ่งจะท าให้ผ้าไหมไม่ตกสี น าเส้นไหมที่ล้างน้ าแล้วบีบน้ าออกแล้วน าไปผึ่ง

ตากให้แห้ง
(๒) สีน้ าเงิน เป็นสีที่ได้มาจากเนื้อคราม วิธีการเตรียม คือจะต้องมีการก่อหม้อครามก่อนเพื่อที่น าน้ าย้อมสี